It is in tige âld ferhaal. Sels doe't slavehâlden legaal wie yn 'e Feriene Steaten foar de Amerikaanske Boargeroarloch (1861-65), stie it lân derop om himsels as in demokratysk model oan 'e wrâld te presintearjen. Sels de bloedichste boargeroarloch dy't ea oant dat punt troch in Europeesk of Noard-Amerikaansk lân fochten is, feroare syn selsbyld yn dit opsicht net.
En hast twatredde fan 'e 20e iuw lang waard de meast fernederjende en wrede segregaasje - faak ôftwongen troch lynchpartijen, marteling en moard - yn 'e súdlike steaten fan 'e FS beoefene, sels doe't legioenen Amerikaanske troepen blykber fochten om de demokrasy te ferdigenjen yn einleaze oarloggen, meastentiids út namme fan meileaze tirannen, oer de hiele wrâld.
It idee dat de FS it ienige foarbyld is fan demokrasy en legitime regearing oer de hiele wrâld is ynherint absurd. Want as de "frijheid" dêr't Amerikaanske politisy en saakkundigen graach einleaze oer prate wat betsjut, dan moat it de frijheid wêze om teminsten ferskaat te tolerearjen.
Mar it neokonservative moralisme dat de ôfrûne 40 en mear jier troch opienfolgjende Amerikaanske administraasjes oplein is, is hiel oars. "Frijheid" is neffens harren allinnich offisjeel frij as it yn oerienstimming is mei de nasjonale belangen, belied en foaroardielen fan 'e FS.
Dizze dúdlike absurditeit en oefening yn bline arrogânsje waard brûkt om it trochgeande Amerikaanske mikrobehear en de facto besetting fan lannen fan Afganistan oant Irak en de trochgeande Amerikaanske militêre oanwêzigens yn Syrië te rjochtfeardigjen, yn striid mei de útdrukte fersykjes fan 'e regearing fan Damaskus en mei ynternasjonaal rjocht.
Saddam Hussein wie perfekt akseptabel foar de administraasjes fan Jimmy Carter en Ronald Reagan yn 'e jierren '70 en '80 doe't hy opdracht joech om Iran oan te fallen en salang't hy tsjin Iraniërs focht yn 'e bloedichste oarloch yn 'e skiednis fan it Midden-Easten.
Hy waard pas "de belichaming fan it kwea" en fan tirannie yn 'e eagen fan' e FS doe't hy Koeweit binnenfoel yn striid mei de winsken fan 'e FS.
It moat sels yn Washington fanselssprekkend wêze dat der net mar ien model fan demokrasy wêze kin.
De ferstoarne Britske politike filosoof Isaiah Berlin, dy't ik it foarrjocht hie om te kennen en ûnder wa't ik studearje mocht, warskôge altyd dat elke poging om ien en mar ien model fan regear op 'e wrâld op te lizzen, wat it ek wie, ûnûntkomber ta konflikt liede soe en, as it slagge, allinich yn stân holden wurde koe troch it hanthavenjen fan folle gruttere tirannie.
Wiere duorsume frede en foarútgong komme allinich as de technologysk meast avansearre en militêr machtige maatskippijen erkenne dat ferskate foarmen fan regear oer de hiele wrâld besteane en dat se net it godlike rjocht hawwe om te besykjen se om te kearen.
Dit is it geheim fan it súkses fan Sina's hannels-, ûntwikkelings- en diplomatike belied, om't it stribbet nei wjersidich foardielige relaasjes mei oare lannen, nettsjinsteande it politike systeem en de ideology dy't se folgje.
It regearingsmodel fan Sina, sa fertsjustere yn 'e FS en troch har bûnsgenoaten oer de hiele wrâld, hat it lân holpen om yn 'e ôfrûne 40 jier mear minsken út 'e earmoede te heljen as hokker oar lân dan ek.
De Sineeske regearing hat har folk jûn oan groeiende wolfeart, ekonomyske feiligens en yndividuele weardichheid lykas se noch nea earder kend hawwe.
Dêrom is Sina in bewûndere en hieltyd mear neifolge model wurden foar in tanimmend oantal maatskippijen. Wat op syn beurt de frustraasje, lilkens en oergeunst fan 'e FS tsjin Sina ferklearret.
Hoe demokratysk kin it Amerikaanske regearingssysteem sein wurde te wêzen, as it de ôfrûne heale ieu foarsitten hat oer de delgong fan 'e libbensstandert fan syn eigen folk?
De yndustriële ymport fan 'e FS út Sina stelde de FS ek yn steat om ynflaasje te foarkommen en de prizen fan produsearre guod foar har eigen folk leech te hâlden.
Ek litte de patroanen fan ynfeksje en dea yn 'e COVID-19-pandemy sjen dat in protte etnyske minderheidsgroepen yn 'e FS, ynklusyf Afro-Amerikanen, Aziaten en Hispaniken - en Native Americans dy't "opsletten" bliuwe yn har earme "reservaasjes" - noch altyd yn safolle aspekten diskriminearre wurde.
Oant dizze grutte ûnrjochten ferholpen of teminsten bot ferbettere binne, past it net by Amerikaanske lieders om oaren oer demokrasy te bliuwen foarlêzen.
Pleatsingstiid: 18 oktober 2021
